Kierunek Analityka Medyczna – Informacje
IMMUNOLOGIA OGÓLNA dla II roku stacjonarnych jednolitych studiów magisterskich
na kierunku ANALITYKA MEDYCZNA 2025-2026
Katedra Immunologii CM UJ, ul. Czysta 18, 31-121 Kraków
Liczba godzin: 45 – 3pkt ECTS
W tym wykłady: 14
Seminaria: 4
Ćwiczenia: 27
Prowadzący zajęcia:
prof. dr hab. K. Bryniarski (KB)
dr hab. K. Nazimek(KN)
dr B. Nowak (BN)
dr Maria Walczewska (MW)
dr M. Ciszek-Lenda (MCL)
dr. G. Majka (GM)
Cel nauczania przedmiotu: Zapoznanie studentów z teoretyczną i podstawami praktycznej wiedzy w zakresie immunologii.
Zasadnicze treści przedmiotu:
Tematy wykładów:
1. Budowa i funkcja układu immunologicznego. Mechanizmy obrony nieswoistej.- (naturalne bariery obronne, fagocytoza i mechanizmy bójcze granulocytów). Układ zgodności tkankowej. Dojrzewanie limfocytów w szpiku i grasicy. Limfocyty TCR1 i TCR2. Nadrodzina immunoglobulin. (KN)
2. Zasada processingu i prezentacja antygenu przez komórki APC. Rozpoznanie antygenu przez różne populacje limfocytów. Mechanizm pierwotnej i wtórnej odpowiedzi humoralnej. Antygeny T-zależne i T-niezależne. Subpopulacje limfocytów B i T. Idea szczepień ochronnych. (KN)
3. Mechanizmy reakcji alergicznych z udziałem przeciwciał. Leki jako alergeny. Nadwrażliwość anafilaktyczna – alergeny, mediatory, kliniczne objawy alergiczne. Rola eozynofilów w mechanizmie reakcji anafilaktycznej. Obrona przeciwrobaczycowa. Alergia cytolityczna i cytotoksyczna. Alergia kompleksów immunologicznych. (KB)
4. Mechanizmy zaangażowane w odpowiedzi komórkowej. Mechanizmy aktywacji komórek NK. Reakcja ADCC. Toll-like receptory (TLR). Klasyczna odpowiedź komórkowa
z udziałem limfocytów T cytotoksycznych. Alergiczna odpowiedź komórkowa – nadwrażliwość typu późnego i nadwrażliwość kontaktowa. (KB)
5. Układ śluzówkowej odporności – MALT i odporności skórnej – SALT Subpopulacje limfocytów odporności wrodzonej ILL.
6. Mechanizmy tolerancji i autotolerancji oraz następstwa jej przełamania. Dojrzewanie i starzenie się układu odporności. (KB)
7. Antygeny transplantacyjne. Mechanizmy reakcji odrzucania przeszczepu allogenicznego. Mechanizm nadostrego, ostrego i przewlekłego odrzucania przeszczepu. Reakcja przeszczep przeciw biorcy – GvH. Cytokiny – sieć aktywacji i supresji układu immunologicznego. (KB)
Tematyka seminariów:
- Mechanizmy wrodzonej, klasycznej, śluzówkowej i alergicznej odporności humoralnej. Rodzaje i zastosowanie testów serologicznych.
- Mechanizmy wrodzonej klasycznej i alergicznej odporności komórkowej. Regulacja odporności. Rodzaje i zastosowanie testów komórkowych.
Tematyka ćwiczeń:
1. Budowa i funkcja przeciwciał, nadrodzina immunoglobulin, układ dopełniacza, białka ostrej fazy. Reakcje antygen-przeciwciało – ilościowe i jakościowe testy precypitacyjne w podłożach płynnych i żelowych. Testy dyfuzyjne (immunodyfuzja dwukierunkowa i immunodyfuzja radialna) i elektroforetyczne (immunoelektroforeza zwykła, rakietkowa i przeciwbieżna). Wykonanie testu immunodyfuzji dwukierunkowej i immunodyfuzji radialnej. (BN, MCL,GM)
2. Reakcje antygen-przeciwciało – reakcje aglutynacji (test aglutynacji pośredniej, hemaglutynacja, próba krzyżowa). Wykonanie testu pośredniej hemaglutynacji . Odczyn immunoenzymatyczny, radioimmunologiczny, odczyn immunofluorescencji. (MCL, MW, GM)
3. Metody produkcji przeciwciał: przeciwciała monoklonalne (mAb), linie komórkowe, metody oczyszczania przeciwciał (chromatografia powinowactwa, chromatografia jonowymienna, sączenie molekularne) . Immunoblotting – zastosowanie diagnostyczne . Praktyczne oczyszczanie przeciwciał monoklonalnych na kolumnie Prot A Sepharose FF. Praktyczne oczyszczanie przeciwciał znakowanych fluoresceiną metodą sączenia molekularnego na Sefadeksie G-25, Western blot – demonstracja. (KN, GM, KB, MW)
4. Metody izolacji i identyfikacji komórek układu odpornościowego – prelekcja, izolacja przy pomocy ziarenek magnetycznych (MACS), izolacja w gradiencie Ficollu , cytofluorymetria przepływowa demonstracja. Testy funkcjonalne komórek układu immunologicznego: chemiluminescencja, test transformacji blastycznej i test proliferacji – testy komórkowe do oznaczeń cytokin z użyciem linii interleukino-zależnych; praktyczne oznaczanie stężenia tlenku azotu w nadsączach z hodowli fagocytów. (GM, MCL, BN, MW)
5. Szczepienia ochronne i adiuwanty. Skład i rodzaje szczepionek, zasada szczepień ochronnych, mechanizm działania adiuwantów . Pamięć immunologiczna . Surowice odpornościowe. Kontrowersje w bezpieczeństwie i zasadności stosowania szczepień profilaktycznych. (MCL, KN, MW, GM)
6. Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej w zakażeniach i w nowotworzeniu, immunologiczne markery stanu zapalnego i nowotworowego . Zasada prowadzenia hodowli komórkowych, immunologicznych testów in vivo i in vitro . Filmy – szczepionka przeciwnowotworowa anty-HPV, preparatyka narządów immunologicznych do hodowli komórkowych. (GM, MW, MCL)
7. Kolokwium zaliczeniowe z ćwiczeń teoretyczne i praktyczne. (KB, KN, MW)
Wszystkie zajęcia odbywają się stacjonarnie.
Terminy zajęć:
Ćwiczenia: Katedra Immunologii UJ CM ul. Czysta 18 – sala 025 prof. Giędosza (parter pod schodami)
Temat 1: czwartek 2.X. gr. A 16:15-19:15
wtorek 7.X. gr. B 17:00-20:00
Temat 2: czwartek 9.X. gr. A 16:15-19:15
wtorek 14.X. gr. B 17:00-20:00
Temat 3: czwartek 16.X. gr. A 16:15-19:15
wtorek 21.X. gr. B 17:00-20:00
Temat 4: czwartek 23.X. gr. A 16:15-19:15
wtorek 28.X. gr. B 17:00-20:00
Temat 5: czwartek 13.XI. gr. A 16:15-19:15
wtorek 18.XI. gr. B 17:00-20:00
Temat 6: czwartek 20.XI. gr. A 16:15-19:15
wtorek 2.XII. gr. B 17:00-20:00
Temat 7: czwartek 4.XII. gr. A 14:30-16:45
wtorek 9.XII. gr. B 17:00-19:15
Wykłady: czwartki (2, 9, 16, 23.X., 6, 13, 20.XI.) godz. 14:30-16:00 za wyj. 6.XI. godz. 16:15-17:45 – ul. Czysta 18 sala nr 025 prof. Giędosza (parter pod schodami)
Seminaria: czwartki – ul. Czysta 18 – sala nr 025 prof. Giędosza (parter pod schodami)
I: 6.XI.25 14:30-16:00 gr. A (KN)
6.XI.25 16:15-17:45 gr. B (KB)
II: 27.XI.25 14:30-16:00 gr. A (KB)
27.XI.25 16:15-17:45 gr. B (BN)
Tematy prezentacji do opracowania przez studentów II r. OAM na seminaria:
- Mechanizmy wrodzonej, klasycznej, śluzówkowej i alergicznej odporności humoralnej. Rodzaje i zastosowanie testów serologicznych – 6. XI. 2025 r.
– Mechanizmy wrodzonej odporności humoralnej.
– Mechanizmy nabytej odporności humoralnej i zastosowanie praktyczne.
– Mechanizm reakcji alergicznej typu I i odporności przeciwrobaczycowej.
– Mechanizmy reakcji alergicznych typu II i III.
– Rodzaje i zastosowanie testów precypitacyjnych i aglutynacyjnych.
– Rodzaje i zastosowanie testów ze znacznikami.
- Mechanizmy wrodzonej, klasycznej i alergicznej odporności komórkowej i ich regulacja. Rodzaje i zastosowanie testów komórkowych – 27.XI. 2025 r.
– Mechanizmy wrodzonej odporności komórkowej mediowanej przez fagocyty.
– Odpowiedź immunologiczna z udziałem komórek NK.
– Odpowiedź immunologiczna z udziałem limfocytów T CD8+ cytotoksycznych.
– Mechanizmy nadwrażliwości typu późnego i nadwrażliwości kontaktowej.
– Mechanizm odporności przeciwgruźliczej i profilaktyka w zapobieganiu gruźlicy.
– Idea szczepień ochronnych.
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU – OAM
Dopuszczenie do pisemnego zaliczenia jest uwarunkowane obowiązkowym uczestnictwem i zaliczeniem praktycznym ćwiczeń i teoretycznym seminariów (dopuszczalna jedna usprawiedliwiona i zaliczona nieobecność).
Egzamin pisemny odbędzie się w ustalonym terminie po zakończonym bloku (po uzyskaniu zgody Dziekana OAM) lub w sesji zimowej.
Obowiązuje całość materiału wykładowego i seminaryjnego. Lista potencjalnych pytań egzaminacyjnych będzie dostępna dla studentów. Egzamin w formie kontaktowej obejmuje 4 pytania problemowe z czasem trwania 40 minut. Dla pozytywnego zaliczenia egzaminu konieczne jest uzyskanie co najmniej 56% poprawnych odpowiedzi ocenianych niezależnymi czterema ocenami za każdą odpowiedź na pytanie. Wynik zaliczenia teoretycznego ćwiczeń stanowi dodatkową ocenę doliczaną do punktacji egzaminacyjnej jako odpowiedź pytania egzaminacyjnego nr 5. Średnia z 5 pytań jest oceną ostateczną.
W przypadku konieczności przeprowadzenia egzaminu w formie zdalnej ze względu na zagrożenie epidemiologiczne, zostanie on aktywowany na platformie e-learningowej PEGAZ-EGZAMINY i wówczas obejmie 50 pytań testowych wielokrotnego wyboru z JEDNĄ poprawną odpowiedzią. Czas trwania egzaminu zdalnego to 45 min. Dla pozytywnego zaliczenia egzaminu konieczne jest uzyskanie co najmniej 56% poprawnych odpowiedzi (27 pkt). Skala ocen: 0-55% NDST; 56-64% DST; 65-70% DST+; 71-80% DB; 81-90% DB+; 91-100% BDB
Zaliczenie seminariów na podstawie przygotowanej i przeprowadzonej prezentacji jest niezbędne dla uzyskania dopuszczenia do egzaminu.
Warunki zaliczenia ćwiczeń
Pisemne zaliczenie teorii odbywa się na podstawie odpowiedzi na 3 pytania otwarte z zakresu materiału ćwiczeniowego. Praktyczne zaliczenie ćwiczeń jest odpowiedzią ustną dotyczącą przeprowadzenia testów immunologicznych i interpretacji ich wyników, metod separacji komórek i oczyszczania przeciwciał. Zaliczenie ćwiczeń praktyczne i teoretyczne odbędzie się na ostatnich ćwiczeniach w formie pisemnej (do opracowania 3 pytania problemowe w czasie 30 min), a następnie indywidualnym zaliczeniu praktycznym. Dla pozytywnego zaliczenia kolokwium teoretycznego konieczne jest uzyskanie co najmniej 56% poprawnych odpowiedzi ocenianych niezależnymi trzema ocenami za każdą odpowiedź na pytanie. Średnia jest oceną ostateczną. Skala ocen: 0-55% NDST; 56-64% DST; 65-70% DST+; 71-80% DB; 81-90% DB+; 91-100% BDB.
Praktyczne zaliczenie ćwiczeń jest odpowiedzią ustną dotyczącą przeprowadzenia testów immunologicznych i interpretacji ich wyników, metod separacji komórek i oczyszczania przeciwciał. Zaliczenie ćwiczeń praktyczne odbędzie się na ostatnich ćwiczeniach.
