Nazwa Wydziału

Wydział Lekarski

Nazwa jednostki prowadzącej

moduł

Katedra Immunologii UJ CM

Nazwa modułu

Immunologia z części przedmiotu

Mikrobiologia z parazytologią i Immunologia

Klasyfikacja ISCED

0912

Język kształcenia

język polski

Cele kształcenia

Celem nauczania jest przekazanie studentom podstawowych zagadnień immunologicznych, mechanizmów odpowiedzi immunologicznych oraz ukierunkowanie ich w problematyce procesów i mechanizmów immunologicznych z którymi spotkają się w przyszłej praktyce lekarskiej. Celem kształcenia jest osiągnięcie efektów kształcenia dla modułu kształcenia

Efekty kształcenia dla modułu

W części dotyczącej immunologii (Katedra Immunologii):

Po zakończeniu zajęć student

w zakresie wiedzy:

• opisuje organizację i funkcję układu immunologicznego, zna podstawy rozwoju oraz mechanizmy działania układu odpornościowego w tym swoiste i nieswoiste mechanizmy odporności humoralnej i komórkowej,

• wyjaśnia i opisuje funkcje dopełniacza, komórek fagocytująych i komórek NK; zna mechanizmy ich działania i porównuje te mechanizmy ze swoistym działaniem limfocytów; wymienia i klasyfikuje limfocyty,

• opisuje główny układ zgodności tkankowej,

• opisuje mechanizmy odpowiedzi humoralnej, komórkowej (fazę indukcyjną , centralną i efektorową), tolerancji immunologicznej, podstawowe mechanizmy odrzucania przeszczepu, porównuje sposoby prezentacji antygenów wewnątrz i zewnątrzkomórkowych w odpowiedzi humoralnej i komórkowej,

• zna typy reakcji nadwrażliwości, wyjaśnia mechanizmy reakcji alergicznej typu I, II, III i IV oraz opisuje ich podstawowe objawy i wymienia podstawowe jednostki kliniczne,

• zna sposoby otrzymywania i mechanizm działania szczepionek, surowic odpornościowych, przeciwciał monklonalnych oraz szerokie możliwości ich stosowania,

• opisuje system odporności związanej ze śluzówkami i skórą (MALT, SIS),

• zna zagadnienia z zakresu immunologii nowotworów,

• wyjaśnia mechanizmy odporności zarówno wrodzonej jak i nabytej w zakażeniach drobnoustrojami,

• zna podstawowe mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek,

w zakresie umiejętności:

• potrafi oszacować ryzyko ujawnienia się alergii typu I u potomstwa w oparciu o predyspozycje rodzinne i wpływ czynników środowiskowych,

• potrafi posługiwać się reakcją antygen-przeciwciało w aktualnych modyfikacjach i technikach dla diagnostyki chorób zakaźnych, alergicznych, autoimmunizacyjnych, chorób krwi i nowotworowych,

• potrafi udzielić porady jakie testy immunologiczne mógłby wykonać pacjent w celu diagnostyki immunologicznej i mikrobiologicznej,

w zakresie kompetencji społecznych (profesjonalizmu) :

• przestrzega w swoich działaniach zasad etycznych,

• potrafi wyszukiwać i krytycznie analizować dane z piśmiennictwa ( w tym anglojęzycznego),

• wykazuje umiejętności rozwiązywania problemów,

• potrafi pracować w grupie,

potrafi dokonać samooceny i rozpoznać granice własnych umiejętności,

– potrafi uczyć innych.

Metody sprawdzania i kryteria

oceny efektów kształcenia uzyskanych przez studentów

Sprawdziany kształtujące:

W zakresie wiedzy:

• 5 sprawdzianów śródsemestralnych (2 w zakresie wiedzy z immunologii i 3 w zakresie wiedzy z mikrobiologii z parazytologią) przeprowadzonych w formie krótkich strukturyzowanych odpowiedzi.

Sprawdziany (egzaminy) końcowe (podsumowujące):

W zakresie wiedzy:

• Test wielokrotnego wyboru (100 pytań) obejmujący zagadnienia z zakresu bakteriologii, wirusologii, mikologii, parazytologii i immunologii: za każde pytanie z poprawną odpowiedzią student otrzymuje 1 punkt, czyli maksymalnie 100 punktów za cały test.

W zakresie umiejętności:

• Ocena praktycznych umiejętności wykonywania podstawowych badań mikrobiologicznych oraz umiejętności interpretacji wyników testów diagnostycznych, dokonywana każdorazowo w trakcie i na zakończenie ćwiczeń praktycznych.

W zakresie kompetencji społecznych (profesjonalizmu):

• Obserwacja zachowania się studenta podczas ćwiczeń; umiejętności współpracy w grupie i krytycznej oceny uzyskanych przez siebie wyników.

Typ modułu

obowiązkowy

Rok studiów

II

Semestr

letni lub zimowy

Forma studiów

stacjonarne/niestacjonarne

Imię i nazwisko koordynatora

modułu i/lub osoby/osób prowadzących moduł

Katedra Immunologii: Prof. dr hab. Krzysztof Bryniarski

Prof. dr hab. Janusz Marcinkiewicz

Prof. dr hab. Krzysztof Bryniarski

Dr Marta Ciszek-Lenda

Dr Katarzyna Nazimek

Dr Bernadetta Nowak

Dr Maria Walczewska

Dr Grzegorz Majka

Katedra Mikrobiologii:

Dr hab. Małgorzata Bulanda, prof. UJ

Dr hab. Magdalena Kosz-Vnenchak, prof. UJ

Dr hab. Monika Brzychczy-Włoch

Dr hab. Tomasz Gosiewski

Dr hab. Sława Szostek

Dr hab. Barbara Zawilińska

Dr Małgorzata Biernat-Sudolska

Dr Agnieszka Chmielarczyk

Dr Artur Drzewiecki

Dr Piotr Kochan

Dr Paweł Krzyściak

Dr Agata Pietrzyk

Dr Anna Różańska

Dr Anna Tomusiak

Dr Magdalena Skóra

Mgr Katarzyna Talaga

Imię i nazwisko osoby/osób

egzaminującej/egzaminujących bądź udzielającej zaliczenia, w przypadku gdy nie jest to osoba prowadząca dany moduł

Prof. dr hab. Janusz Marcinkiewicz – Katedra Immunologii

Prof. dr hab. Małgorzata Bulanda – Katedra Mikrobiologii

Sposób realizacji

Zajęcia z udziałem nauczyciela akademickiego wymagające jego 100% obecności:

Wykłady

Ćwiczenia laboratoryjne

Zajęcia w małych grupach (seminaria)

Wymagania wstępne i dodatkowe

Wiedza w zakresie anatomii, biologii , fizjologii i biochemii

W zakresie wiedzy student powinien:

• – znać mianownictwo anatomiczne, histologiczne i embriologiczne,

• – znać budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym oraz czynnościowym,

• – znać podstawowe struktury komórkowe i ich funkcje oraz mikroarchitekturę tkanek i narządów,

• – opisywać gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych, równowagę kwasowo-zasadową oraz jej – znaczenie w homeostazie organizmu,

• – znać i rozumieć pojęcia rozpuszczalności , ciśnienia osmotycznego, izotonii i roztworów koloidalnych,

• – znać fizyczne podstawy wybranych technik terapeutycznych, w tym ultradźwięków i naświetlań,

• – znać budowę lipidów i polisacharydów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych,

• – znać budowę białek i ich modyfikacje potranslacyjne i funkcjonalne oraz znaczenie takich modyfikacji,

• – znać funkcję nukleotydów w komórce, strukturę RNA, I- i II-rzędową strukturę DNA oraz strukturę chromatyny,

• – znać funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka,

• – opisywać procesy replikacji, naprawy i rekombinacji DNA, -procesy transkrypcji i translacji oraz degradacji DNA, RNA i białek, a także znać mechanizmy regulacji ekspresji genów,

• – znać sposoby komunikacji pomiędzy komórkami, pomiędzy komórką a macierzą zewnątrzkomórkową i szlaki przekazywania sygnałów w komórce,

• – znać takie procesy, jak cykl komórkowy, proliferacja i starzenie się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania organizmu,

• – znać podstawowa wiedzę na temat komórek macierzystych,

• znać podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym a także fizjologię mięśni prążkowanych i gładkich oraz funkcje krwi; znać czynności narządów i układów organizmu człowieka oraz zależności istniejące między nimi;

• – znać działanie hormonów i konsekwencje zaburzeń gospodarki hormonalnej, a także mechanizmy starzenia się organizmu.

w zakresie umiejętności student powinien:

• – obsługiwać mikroskop optyczny, w tym także w zakresie korzystania z immersji,

• – rozpoznawać w obrazach z mikroskopu struktury histologiczne odpowiadające narządom i tkankom,

• – posługiwać się mianownictwem anatomicznym, histologicznym i embriologicznym,

• – umieć wykazać związek między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów biologicznych a zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi,

• – oblicza iwać się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak ć stężenia związków w roztworach,

• – posług kolorymetria, pehametria, elektroforeza kwasów nukleinowych.

Rodzaj i liczba godzin zajęć

dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego

i studentów, gdy w danym module przewidziane są takie zajęcia

Wykłady: 2 godziny

Ćwiczenia laboratoryjne: 30 godzin, w tym 10 w zakresie immunologii i 20 w zakresie mikrobiologii z parazytologią.

Zajęcia w małych grupach (seminaria): 38 godzin, w tym 18 godzin w zakresie immunologii i 20 w zakresie mikrobiologii z parazytologią.

Liczba punktów ECTS przypisana

modułowi

5

Bilans punktów ECTS

Udział w wykładach – 2 godziny; 0,1 pkt. ECTS

Udział w ćwiczeniach – 30 godzin; 1 pkt. ECTS

Przygotowanie do ćwiczeń – 15 godzin: 0,5 pkt. ECTS

Udział w seminariach – 38 godzin; 1,3 pkt. ECTS

Przygotowanie do seminariów – 20 godzin; 0,6 pkt. ECTS

Przygotowanie do sprawdzianów – 15 godzin; 0,5 pkt. ECTS

Przygotowanie do egzaminu – 30 godzin; 1 pkt. ECTS

Łącznie – 150 godzin; 5 pkt. ECTS

Stosowane metody dydaktyczne

 metody podające (wykład informacyjny)

 metody aktywizujące (seminarium, dyskusja dydaktyczna),

 metody eksponujące (film, prezentacja),

 metody praktyczne (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne).

Forma i warunki zaliczenia

modułu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia, a także forma

i warunki zaliczenia poszczególnych zajęć wchodzących w zakres danego modułu

Zaliczenie modułu wymaga spełnienia następujących warunków:

• Obecności na zajęciach (dopuszczalne są maksymalnie 3 usprawiedliwione nieobecności, przy czym maksymalnie 1 na zajęciach z zakresu immunologii i maksymalnie 2 na zajęciach z zakresu mikrobiologii z parazytologią).

• Aktywności na zajęciach i wykonania określonego zadania (ćwiczenia) wskazanego przez prowadzącego zajęcia.

• Warunkiem zdania końcowego egzaminu jest uzyskanie 60% prawidłowych odpowiedzi, przy czym wymagane jest udzielenie co najmniej 60% poprawnych odpowiedzi z zakresu immunologii i co najmniej 60% prawidłowych odpowiedzi z zakresu mikrobiologii z parazytologią.

• Uzyskanie mniej niż 60 % poprawnych odpowiedzi w zakresie jednego z przedmiotów w pierwszym lub w drugim terminie skutkuje brakiem zaliczenia modułu.

• I i II termin egzaminu końcowego określa harmonogram zajęć. Brak przystąpienia przez studenta do egzaminu w wyznaczonym terminie, nie poparty usprawiedliwieniem nieobecności skutkuje brakiem zaliczenia modułu.

Do oceny końcowej dolicza się po 3 punkty za każdy sprawdzian śródsemestralny, na którym student osiągnął wynik bardzo dobry i po 1 punkcie w przypadku otrzymania wyniku plus dobry. Maksymalnie możliwe jest doliczenie 15 punktów.

Treści modułu (z podziałem na

formy realizacji zajęć)

W zakresie immunologii:

1. Organizacja i funkcje układu immunologicznego. Narządy limfatyczne. Odporność wrodzona, odczyn zapalny. Główne komponenty odpowiedzi immunologicznej. – wykład

2. Antygeny. Immunoglobuliny. Dopełniacz. Reakcja antygen-przeciwciało. Antygeny T-zależne i T niezależne a humoralna odpowiedź pierwotna i wtórna. Nadrodzina immunoglobulin. Przeciwciała monoklonalne. Surowice odpornościowe, gamma-globulina ludzka. Kompleksy immunologiczne (antygen-przeciwciało). ćwiczenia

3. Układ MHC. Indukcja nabytej odpowiedzi immunologicznej. Komórki APC – prezentacja antygenu. seminarium

4. Subpopulacje limfocytów. Mechanizm odpowiedzi humoralnej. seminarium

5. Reakcje alergiczne związane z odpowiedzią humoralną. Reakcja anafilaktyczna. Reakcje cytotoksyczne z udziałem przeciwciał. Reakcje alergiczne z udziałem kompleksów immunologicznych. ćwiczenia

6. Odpowiedź komórkowa. Komórki nieswoistej odpowiedzi komórkowej: fagocyty, NK. Komórki swoistej odpowiedzi komórkowej: LTαβ, γδ. Odpowiedź z udziałem limfocytów cytotoksycznych. seminarium

Nadwrażliwość typu późnego. ćwiczenia

7. Wybrane testy serologiczne stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej i medycznej. ćwiczenia

8. Tolerancja immunologiczna. Autotolerancja. Mechanizm odrzucania przeszczepu. Reakcja GvH. seminarium

9. Cytokiny. Regulacja odpowiedzi immunologicznej. seminarium

10. Szczepienia ochronne: uodpornienie czynne. Tradycyjne i nowoczesne sposoby otrzymywania szczepionek. ćwiczenia

11. Immunologia nowotworów. seminarium

12. śluzówkowy i skórny układ odpornościowy. Bariera błon śluzowych (MALT) i skóry (SIS). seminarium

13. Odporność przeciwzakaźna. Mechanizmy odporności wrodzonej i nabytej w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych. ćwiczenia

Wykaz literatury podstawowej

i uzupełniającej obowiązującej do zaliczenia danego modułu

LITERATURA PODSTAWOWA:

Immunologia pod red. K. Bryniarskiego Wydawnictwo EDRA Urban & Partners Wrocław 2017 r.

Podręczniki uzupełniające:

1. Janeway’s Immunobiology. K.Murphy, P.Travers and M.Walport. Garland Publishing Inc., New York

2. Immunologia. Ivan Roitt, Jonathan Brostoff, David Male Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa